Budynek nadszybia szybu II z 1925 r.

Początki kopalni „Saturn” w Czeladzi sięgają lat sześćdziesiątych XIX wieku, kiedy fedrowano tu węgiel w niewielkim przedsiębiorstwie należącym do Ludwika Kozłowskiego. W 1874 r. Kozłowski odsprzedał kopalnię księciu Christianowi Hohenlohe. Zapoczątkowało to jej wielki rozwój. W 1894 r. produkcja węgla osiągnęła poziom 400 tysięcy ton, co było możliwe dzięki dwóm szybom górniczym o głębokości 150 metrów.

Budynek hali zbornej, łaźni i lampiarni z wieżą zegarową

Pod koniec XIX wieku, z inicjatywy łódzkich przemysłowców, powstało Consortium Saturn przemianowane później na Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe „Saturn”. W tym samym czasie Towarzystwo nabyło m.in. kopalnię „Saturn” oraz kopalnie rud żelaza w powiecie olkuskim i będzińskim. W ten sposób zapewniono stabilne dostawy surowców niezbędnych do rozwoju łódzkiego przemysłu włókienniczego.

Maszyny wyciągowe i pompy z napędem parowym stopniowo zastępowano urządzeniami elektrycznymi. Na przełomie XIX i XX wieku kopalnia „Saturn” zaliczana była do najnowocześniejszych w Zagłębiu Dąbrowskim. Wokół niej rozwijały się osiedla robotnicze wyposażone w nowatorskie wówczas udogodnienia, jak bieżąca woda i elektryczność. W 1913 r. wydobycie węgla kamiennego osiągnęło poziom 800 tysięcy ton, a zatrudnienie wynosiło 2270 osób.

W 1950 r. zmieniono nazwę kopalni na KWK „Czerwona Gwardia”.

W 1954 r. po raz pierwszy wydobycie przekroczyło 1 mln ton. Z dniem 1 stycznia 1990 r. kopalnia odzyskała swoją historyczną nazwę „ Saturn”.

Eksploatacja górnicza została zakończona w 1996 r. Od tego czasu budynki po kopalni stoją niezagospodarowane i niszczeją.

Najważniejsze obiekty pokopalniane:

• budynek hali zbornej, łaźni i lampiarni z 1911 r., rozbudowany w latach 1960 – 1963, w jego sylwetce wyróżnia się czworoboczna wieża zegarowa, budynek ten pełnił funkcje biurowe i socjalne,
• budynek warsztatu elektrycznego nr 1 z 1900 r.,
• budynek warsztatu mechanicznego z 1900 r.,
• budynek kotłowni z 1900 r.,
• budynek nadszybia szybu I z 1913 r.,
• budynek maszyny wyciągowej szybu I z 1900 r.,
• budynek nadszybia szybu II z 1925 r.,
• budynek maszyny wyciągowej szybu II z 1913 r.

W obiekcie, w którym niegdyś działał zarząd Towarzystwa, funkcjonuje obecnie centrum hotelowo-konferencyjne „Pałac Saturna” oraz kompleks „Termy Rzymskie”.

W budynku dyrektora kopalni ma siedzibę miejskie Muzeum Saturn.

Jak dojechać:

Kopalnia znajduje się w Czeladzi, przy ul. Dehnelów 2, w województwie śląskim.

Współrzędne GPS kopalni: 50°18′31″N 19°03′48″E

Najlepiej zaparkować na parkingu obok Galerii „Elektrownia”, przy ul. Dehnelów 45.

Zwiedzanie:

Budynki pokopalniane są w bardzo złym stanie technicznym, nie są udostępniane do zwiedzania. Można je oglądać tylko z zewnątrz.

Źródła wykorzystane do stworzenia wpisu:

1. Tablice informacyjne kopalni „Saturn”,
2. http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/2958 – stan na 8 lipca 2016 r.,
3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_Saturn – stan na 8 lipca 2016 r.,
4. http://www.galeria-elektrownia.czeladz.pl/galeria-3/o-galerii.html – stan na 8 lipca 2016 r.