Kościół w Osieku

Drewniany kościół w Osieku pw. św. Andrzeja Apostoła został zbudowany w latach 1538 – 1549. Powstał w stylu późnogotyckim, w jego śląskiej odmianie. Położony jest na cmentarnym wzgórzu, w malowniczym otoczeniu starych drzew. Kościół pełnił funkcję świątyni rzymsko-katolickiej, z wyjątkiem krótkiego okresu na początku XVII wieku, kiedy był wykorzystywany jako zbór kalwiński.

W latach 1610 – 1617 r. do świątyni została dobudowana kwadratowa wieża. W jej górnej części znajduje się izbica, nad którą wznosi się ostrosłupowy hełm. Wieża powstała w technologii słupowo-ramowej, a pozostała część kościoła ma konstrukcję zrębową.

Nawa posiada dach dwuspadowy. Na jej kalenicy znajduje się barokowa sygnaturka z pozorną latarnią. Nad węższym od nawy prezbiterium umieszczono dach wielospadowy. Kościół pokryty jest gontem.

Nawę i prezbiterium otaczają otwarte podcienia, czyli soboty. Ściany prezbiterium, nawy i dolna część wieży oszalowane są od zewnątrz deskami.

Chrzcielnica w kościele w Osieku

Wewnątrz zachowały się fragmenty ściennej polichromii z okresu od XVI do XIX wieku, a na płaskim suficie ślady renesansowych kasetonów. W prezbiterium znajduje się rokokowa ambona w kształcie łodzi oraz rokokowy ołtarz główny – oba zabytki pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. W tym samym stuleciu powstały dwa ołtarze boczne. Lewy jest późnobarokowy, a prawy manierystyczny.

Ściana tęczowa oddzielająca wnętrze nawy od prezbiterium jest wycięta arkadowo, a na belce tęczowej zamieszono rzeźby Grupy Ukrzyżowania. W świątyni znajduje się kilka ciekawych płyt epitafijnych z różnych okresów. Przy bocznym wejściu ustawiona jest kamienna chrzcielnica z XVI wieku, pochodząca prawdopodobnie z poprzedniego kościoła.

Drewniany kościół w Osieku był świątynią parafialną do 1908 r. Od tego czasu funkcja ta została przejęta przez nowy kościół murowany, położony kilkaset metrów dalej. Po zakończeniu użytkowania kościoła drewnianego, miał on zostać rozebrany. Nie doszło do tego dzięki protestom ówczesnego konserwatora zabytków, który przydzielił również pewne środki na odnowienie kościoła.

Dziś już chyba nikt nie planuje rozbiórki drewnianego kościoła w Osieku, a parafianie dbają o jego konserwację i zabezpieczenie.

Jak dojechać:

Kościół znajduje się przy ul. Starowiejskiej, w powiecie oświęcimskim, w województwie małopolskim, 13 km na południe od Oświęcimia. Jadąc od strony Oświęcimia drogą nr 948, skręcamy w lewo w drogę nr 949. Następnie należy przejechać nią około 2,3 km i skręcić w prawo w ul. Starowiejską, którą jedziemy około 2 km, aż zobaczymy kościół po prawej stronie.

Współrzędne GPS: 49°57′12,1″N 19°15′52,7″E

Zwiedzanie:

Kościół leży na Szlaku Architektury Drewnianej i każdego roku jest udostępniany do nieodpłatnego zwiedzania w okresie letnim od 1 maja do 30 września.

tel. 33 84 58 217
tel. 33 84 58 451

Źródła wykorzystane do stworzenia wpisu:

1. P. Kutaś, Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce, Zakrzów 2013,

2. A. Hałtek, B. Jania, Świątynie Osieka, Osiek 2008,

3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Andrzeja_w_Osieku_(nieu%C5%BCytkowany) – stan na 12 lipca 2016 r.,

4. http://www.drewniana.malopolska.pl/?page=obiekty&id=140 – stan na 12 lipca 2016 r.