Płyta orantów, zwana też płytą wiślicką, to romańska posadzka wykonana z gipsu jastrychowego o wymiarach 2,5 na 4,1 metra. Ozdobiono ją niezwykłymi rytami wypełnionymi czarną mieszaniną gipsu i węgla. Płyta składa się z dwóch kwadratowych pól obramowanych bordiurą z motywami roślinnymi i zwierzęcymi. W lewym pasie bordiury ukazano lwa, centaura, smoka i bazyliszka, a w górnym dwa lwy przy drzewie życia.
Na każdym z pól przedstawiono trzy postacie, wszystkie z głową zwróconą ku górze, w postawie modlitewnej. W górnej kwaterze ukazano chłopca – oranta, obok którego stoi duchowny, a dalej starszy mężczyzna. W dolnej części płyty zaprezentowano mężczyznę, chłopca i kobietę.
Badacze uważają, że wizerunki w górnej części płyty to osoby zmarłe, a w dolnej żyjące. Pozwoliło to na wysunięcie tezy, iż górna kwatera zawiera podobiznę księcia Henryka Sandomierskiego, syna księcia Kazimierza Sprawiedliwego – noszącego również imię Kazimierz – oraz prawdopodobnie nieznanego z imienia prepozyta kolegiaty wiślickiej. Natomiast postacie w dolnej części płyty to sam książę Kazimierz Sprawiedliwy, jego żona Helena i syn Bolesław. Przyjmuje się, że płytę wykonano między rokiem 1168 a 1182, przy czym ściślejsze datowania wskazują na drugą połowę lat siedemdziesiątych XII wieku.
U góry płyty znajduje się napis „HI CONCVLCARI QUERUNT VT IN ASTRA LEVARI POSSINT ET PARITER VE…”, co jest tłumaczone jako „Ci chcą być podeptani, aby mogli być wzniesieni do gwiazd i zarówno…”.
Napis wiele mówi o światopoglądzie fundatora płyty, za którego uznaje się księcia Kazimierza Sprawiedliwego. Przedstawione osoby chcą być deptane, aby udowodnić swoją pokorę, pierwszorzędną cnotę dla ludzi średniowiecza. Nagrodą za uniżenie będzie wyniesienie ich aż do gwiazd, wieczna nagroda.
Płyta orantów była umieszczona w pierwszej romańskiej kolegiacie wiślickiej pw. Narodzenia NMP. Budowa tego kościoła została zakończona w drugiej połowie XII wieku.
Jak dojechać:
Płytę można podziwiać w podziemiach trzeciej, wybudowanej w stylu gotyckim kolegiaty w Wiślicy.
Wiślica jest siedzibą gminy wiejskiej położonej w powiecie buskim, w województwie świętokrzyskim, 70 kilometrów na północny wschód od Krakowa. W Wiślicy krzyżują się drogi wojewódzkie nr 776 i nr 771.
Współrzędne GPS kolegiaty wiślickiej: 50°20′56″N 20°40′26″E
Zwiedzanie:
W ramach Muzeum Regionalnego w Wiślicy zwiedzać można z przewodnikiem podziemia kolegiaty, w tym płytę wiślicką oraz Dom Długosza i Pawilon Archeologiczny.
Muzeum Regionalne w Wiślicy mieści się przy ul. Plac Solny 32.
Od 1 stycznia 2016 r. bilet normalny do muzeum kosztuje 12 zł, a ulgowy 9 zł.
tel. 41 3690 930 lub 510 938 697
Źródła wykorzystane do stworzenia wpisu:
-
P. Kardyś, Wiślica w średniowieczu i w okresie wczesnonowożytnym, Kielce 2006,
-
J. Dobosz, Kazimierz II Sprawiedliwy, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2014,
-
https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82yta_wi%C5%9Blicka – stan na 7 sierpnia 2016 r.,
-
http://bip.ug.wislica.pl/117/muzeum-regionalne-w-wislicy.html – stan na 7 sierpnia 2016 r.,
-
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_kolegiacka_Narodzenia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Marii_Panny_w_Wi%C5%9Blicy – stan na 7 sierpnia 2016 r.
