W samym sercu toruńskiego Rynku Staromiejskiego stoi okazały gotycki, ceglany ratusz, którego początki sięgają połowy XIII wieku, a swój obecny wygląd zasadniczo uzyskał pod koniec XIV stulecia. Gmach składa się z czterech skrzydeł otaczających dziedziniec wewnętrzny o powierzchni około 500 metrów. Budowla powstała na planie prostokąta o wymiarach 44 na 52 metry. Ratusz Staromiejski był ośrodkiem życia politycznego, sądowego, publicznego, a także handlu. Zbierały się tu sejmiki pruskie, sejmy polskie w latach 1520, 1576 i 1626, a także sądy ziemskie chełmińskie.
Najwyższy punkt to posadowiona u styku skrzydła południowego i wschodniego czworoboczna wieża strażnicza w typie flandryjskim. Niegdyś obserwowano stąd okolicę, aby na czas zauważyć zbliżającego się nieprzyjaciela, bądź też ostrzec mieszkańców miasta w razie wybuchu pożaru. Dziś turyści wdrapują się na wieżę, aby móc podziwiać piękną panoramę miasta i przepływającej niedaleko Wisły.
Wszystkie cztery skrzydła są podpiwniczone. Na parterze wschodniego znajdowały się tzw. „kramy bogate” i ławy chlebowe, a w skrzydle zachodnim sukiennice. W północno-wschodnim narożu istniało pomieszczenie dawnej wagi miejskiej. W skrzydle północnym działała sala sądowa. Większość pomieszczeń na parterze jest sklepiona za pomocą konstrukcji krzyżowo-żebrowej bądź trójpodporowej.
Najbardziej reprezentacyjne było pierwsze piętro, w którym znajdowała się Sala Radziecka, gdzie obradowała Rada Miejska oraz Wielka Sala Mieszczańska wykorzystywana w trakcie doniosłych wydarzeń. Odbyła się w niej między innymi słynna dysputa pomiędzy ewangelikami i katolikami zorganizowana w 1645 r., znana jako Colloquium charitativum. Było to popierane przez króla Władysława IV Wazę spotkanie najwybitniejszych teologów rzymskokatolickich, luterańskich i ewangelicko-reformowanych, które miało doprowadzić do zbliżenia tych wyznań. Do unii nie doszło, ale godne podziwu jest samo przeprowadzenie w toruńskim ratuszu pokojowych rozmów pomiędzy podzielonymi chrześcijanami. A wszystko to działo się w czasie trwania w innych krajach Europy motywowanej religijnie wojny trzydziestoletniej.
Na piętrze położona jest również Sala Królewska, w której rezydowali władcy Polski w czasie swoich wizyt w Toruniu. 17 czerwca 1501 r. zmarł w niej król Jan Olbracht. Obecnie na ścianach Sali Królewskiej wisi „Poczet królów polskich” liczący 24 portrety, a 18 z nich to najstarszy zestaw przedstawień tego typu. Wizerunki panujących zostały ufundowane przez Radę Torunia przed 1645 rokiem w celu dodania ratuszowi większego splendoru. Portrety zostały namalowane przez trzech anonimowych toruńskich mistrzów. Obejmowały władców Polski od Bolesława Chrobrego do Władysława IV. Późniejsze portrety powstały jeszcze za życia panujących. Wizerunek Stanisława Augusta Poniatowskiego namalowany był w pracowni Marcella Bacciarellego. Pięć portretów spłonęło w czasie pożaru w 1703 r. Zostały on następnie odtworzone w 1828 r. przez miejscowego malarza Jana Jacobi. Były to wizerunki: Bolesława Chrobrego, Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Krzywoustego, Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego.
Drugie piętro ratusza nadbudowano na początku XVII wieku, było ono wykorzystywane jako arsenał, a także jako biblioteka. W tamtym okresie powstały również charakterystyczne narożne podwieszane wieżyczki.
W 1703 r. podczas oblężenia Torunia przez wojska szwedzkie doszło do pożaru ratusza, który doprowadził do ogromnych zniszczeń wnętrz. Odbudowa obiektu trwała w latach 1722-1738. Wówczas wzmocniono budowlę od strony zachodniej poprzez dodanie barokowego ryzalitu, który w 1869 r. przebudowano na neogotycki. Od XIX stulecia aż do II wojny światowej Ratusz Staromiejski pełnił przede wszystkim funkcję siedziby władz Torunia. Później gmach był wykorzystywany przez dwie instytucje: Archiwum Państwowe i Muzeum. W 1957 r. Muzeum przejęło na swe potrzeby cały budynek. W tamtym czasie rozpoczęto jego przebudowę mającą na celu przywrócenie pierwotnego układu wnętrz i dostosowanie ich do potrzeb ekspozycyjnych. W latach 2000-2004 przeprowadzona została konserwacja elewacji zewnętrznych, co wiązało się z częściowym odtworzeniem malowanej dekoracji maswerkowej.
Jak dojechać:
Ratusz położony jest pośrodku Rynku Staromiejskiego w Toruniu, Rynek Staromiejski 1.
Współrzędne GPS: 53°00′37,80″N 18°36′15,86″E
Zwiedzanie:
Ratusz jest udostępniany do zwiedzania codziennie od wtorku do niedzieli w następujących godzinach:
od stycznia do kwietnia: 10.00 – 16.00
od maja do września: 10.00 – 18.00
od października do grudnia: 10.00 – 16.00
Wieża Ratuszowa jest czynna codziennie w następujących godzinach:
od stycznia do marca: 10.00 – 16.00
w kwietniu i w październiku: 10.00 – 18.00
od maja do września: 10.00 – 20.00
od listopada do grudnia: 10.00 – 16.00
Źródła wykorzystane do przygotowania wpisu:
- K. Kluczwajd, A. Skowroński, Toruń jest… jaki? Wizja miasta zależy od Ciebie, Toruń 2010,
- https://muzeum.torun.pl/ – dostęp 28 kwietnia 2018 r.,
- http://www.torun.pl/pl/turystyka/zwiedzanie-miasta/zabytki/ratusz-staromiejski – dostęp 28 kwietnia 2018 r.,
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ratusz_Staromiejski_w_Toruniu – dostęp 28 kwietnia 2018 r.,
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Colloquium_charitativum – dostęp 28 kwietnia 2018 r.
