Początki warowni w Dobczycach sięgają prawdopodobnie XIII wieku, kiedy to w tym miejscu działała komora celna. Natomiast pierwsza pisemna wzmianka mówiąca o funkcjonowaniu zamku pochodzi dopiero z 1362 r. Z tego powodu nie jest jasne, jak nazywał się budowniczy twierdzy. Badacze są zgodni, że nie był to Kazimierz Wielki, lecz jakiś wcześniejszy władca. Może więc Łokietek?
Zamek w Dobczycach usytuowano na wzniesieniu, które z trzech stron zakończone było stromymi urwiskami. Jedynie od wschodu istniało łagodne podejście.
Twierdza składała się z zamku górnego położonego w południowo-wschodniej części wzgórza i zamku dolnego znajdującego się od północy. Całe założenie miało kształt nieregularny i obejmowało powierzchnię około 2 tysięcy m².
Zamek górny powstał na planie trójkąta. Posiadał dwa skrzydła otaczające dziedziniec zamknięty od północy murem. Zbliżona do kwadratu wieża o boku 5,2 m na 5,3 m istniała w narożniku południowo-wschodnim. Chroniła ona dawny średniowieczny wjazd, który został zamurowany i przekształcony w okresie nowożytnym na kaplicę.
W północnej części zamku górnego posadowiono cylindryczną basztę o średnicy około 9 metrów. Jest to zapewne najstarszy człon warowni. Wieża ta strzegła przejścia do zamku dolnego, którego plan został dotąd słabo rozpoznany. Być może w przyszłości zostaną przeprowadzone badania archeologiczne, które zmienią ten stan.
Brama zewnętrzna broniąca dostępu do zamku dolnego znajdowała się od strony północno-wschodniej. Wiódł do niej most dębowy oparty na słupach.
Silnie ufortyfikowany zamek w Dobczycach był ważnym elementem systemu obrony Krakowa od strony granicy południowej.
Począwszy od 1585 r., przez wiele lat rolę starostów dobczyckich pełnili Lubomirscy, którzy przekształcili twierdzę w wygodną renesansową rezydencję. Zamek w Dobczycach został zniszczony przez szwedzkie wojska Karola XII, co miało miejsce w 1702 r.
W pierwszej połowie XIX wieku rozpoczęto rozbiórkę murów dawnej twierdzy w celu pozyskania materiału budowlanego. W tym stuleciu, na skutek eksploatacji pobliskiego kamieniołomu, doszło też do zniszczenia zachodniej części wzgórza.
Dopiero w 1900 r. położono kres dewastacji zamku na skutek interwencji Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej. W następnym roku rozpoczęto zaś pierwsze prace zabezpieczające ruiny.
Obecnie w zamku w Dobczycach znajduje się Muzeum Regionalne PTTK, które udostępnia turystom gotycką część fortecy. Eksponowane są tu przedmioty związane z historią twierdzy i okolicy. Muzeum stara się stopniowo konserwować, a nawet odbudowywać pomieszczenia i mury dawnej warowni.
Jak dojechać:
Zamek położony jest w Dobczycach, nieopodal zapory na Rabie tworzącej Jezioro Dobczyckie, 30 kilometrów na południowy wschód od Krakowa.
Dobczyce to miasto w powiecie myślenickim w województwie małopolskim.
Jadąc samochodem, najlepiej dojechać do skrzyżowania ul. Przedbronie i Kazimierza Wielkiego, a następnie przejść pieszo około 400 metrów trasy prowadzącej do twierdzy.
Dane adresowe:
Stare Miasto
32-410
Dobczyce
Współrzędne GPS: 49°52′36,9357″N 20°05′05,8494″E
Zwiedzanie:
Zamek jest udostępniany dla turystów indywidualnych w okresie od 1 kwietnia do końca października. Ceny biletów i godziny zwiedzania ulegają zmianom. W okresie największego ruchu turystycznego zamek jest otwarty od wtorku do niedzieli w godzinach od 10:00 do 18:00.
Telefon do muzeum zamkowego: 518 825 830
Źródła wykorzystane do przygotowania wpisu:
- L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon Zamków w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2012,
- B. Krasnowolski, Leksykon zabytków architektury Małopolski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2013,
- A. Sypek, R. Sypek, Zamki i obiekty warowne ziemi krakowskiej, Oficyna Wydawnicza Alma-Press Sp. z o.o., Wydanie II,
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Dobczycach – dostęp 18 lutego 2018 r.
