Szydłów – fragment murów miejskich i zamku
Niektórzy nazywają Szydłów polskim Carcassonne. Nigdy nie byłem w Carcassonne, więc nie mogę stwierdzić, czy to porównanie jest właściwe. Wiem jednak na pewno, że do Szydłowa warto pojechać, bo można w nim poczuć niepowtarzalny klimat małego średniowiecznego miasteczka.
W Szydłowie zachowało się 680 m dawnych, średniowiecznych murów miejskich. Pierwotnie otaczały one całe miasto i miały 1080 m długości, a ich grubość dochodziła do 1.8 m. Inne wyjątkowe zabytki Szydłowa to przede wszystkim:
- Brama Krakowska zbudowana w obwodzie murów miejskich,
- ruiny zamku Kazimierza Wielkiego z połowy XIV wieku,
- kościół św. Władysława z połowy XIV stulecia,
- kościół Wszystkich Świętych z XIV wieku, którego wnętrze skrywa piękne gotyckie polichromie,
- jedna z najstarszych zachowanych w Polsce synagog, która powstała w latach 1534 – 1564,
- ruiny kościoła i szpitala św. Ducha z początku XVI wieku.
Pierwsza informacja o wsi Szydłów pochodzi z 1191 r. Była to już wówczas ważna osada, w której znajdował się targ i dwór książęcy. Okresowo przebywał w Szydłowie książę, który sprawował nad okoliczną ludnością sądy i wydawał przywileje.
Brama Krakowska w Szydłowie
Wieś położona przy jednym z ważniejszych szlaków handlowych w Małopolsce zwróciła uwagę króla Władysława Łokietka, który w 1329 r. nadał Szydłowowi prawa miejskie. Prawdziwy rozkwit miasta nastąpił jednak za panowania syna Łokietka – króla Kazimierza Wielkiego, który w połowie XIV stulecia wzniósł w Szydłowie murowany zamek oraz kościół św. Władysława. Kazimierz Wielki otoczył również miasto murami, w których powstały trzy bramy: Krakowska, Opatowska i Wodna. Miasto posiadało własny samorząd, w którym działali nie tylko bogaci kupcy, ale również miejscowi rzemieślnicy.
Badacze przypuszczają, iż co najmniej od przełomu XIV i XV wieku istniała w Szydłowie szkoła parafialna. Niektórzy absolwenci szydłowskiej szkoły udawali się na dalszą naukę do Akademii Krakowskiej.
Od XV do XVIII stulecia w Szydłowie znajdowało się starostwo niegrodowe, z którego zarządzano okolicznymi włościami należącymi do władcy. Do połowy XVI wieku do miasta zjeżdżała się okoliczna szlachta na sejmiki powiatowe.
Kupcy szydłowscy posiadali przywilej zwalniający ich z ceł na terytorium całego kraju, dzięki czemu mogli swobodnie uczestniczyć w wymianie handlowej z Krakowem, Rusią i Węgrami. W mieście odbywały się każdego roku dwa jarmarki: jeden późną wiosną, a drugi na początku września.
Fragment murów miejskich od wewnątrz
Miasto Szydłów było nie tylko znaczącym ośrodkiem handlowym, ale i ważnym centrum produkcji rzemieślniczej. W XVI Szydłów słynął zwłaszcza z produkcji sukienniczej. W mieście działali obok siebie kupcy i rzemieślnicy chrześcijańscy oraz żydowscy. W 1494 r. szydłowscy Żydzi uzyskali od króla Jana Olbrachta przywilej zezwalający im na sprzedaż w mieści piwa, wina i gorzałki. Tego typu przywileje były wydawana wyłącznie dla najważniejszych miast. W 1528 r. powstały w Szydłowie miejskie wodociągi, a także łaźnia. Na początku XVI wieku istniało w mieście 180 domów, a wszystkich mieszkańców mogło być wówczas około 2000.
W 1565 r. w mieście wybuchł pożar, który zniszczył wiele domów, część murów miejskich i zamku. W 1655 r., w czasie potopu szwedzkiego, miasto i zamek uległy dalszym poważnym zniszczeniom. W 1869 r. Szydłów utracił prawa miejskie i od tego czasu aż do dziś ma status wsi. Mimo to zachowało się wiele śladów świetności dawnego Szydłowa, który od 1945 r. jest systematycznie odbudowywany i konserwowany.
Jak dojechać:
Szydłów jest siedzibą gminy Szydłów, położonej w powiecie staszowskim, w województwie świętokrzyskim, 115 km na północny wschód od Krakowa. W Szydłowie krzyżują się drogi wojewódzkie nr 765 i 756.
Współrzędne GPS: 50°35′26″N 21°00′10″E
Zwiedzanie:
Wszystkie obiekty zabytkowe Szydłowa można zwiedzić w oparciu o jeden bilet, którego cena w 2015 r. wynosi:
bilet normalny – 6 zł,
bilet ulgowy – 4 zł.
Bilet można nabyć w dowolnym obiekcie zabytkowym Szydłowa udostępnionym do zwiedzania.
Zwiedzając Szydłów warto skosztować lokalnych produktów. Godna polecenia jest zwłaszcza „Śliwka Szydłowska wędzona”. Szydłów to obecnie centrum produkcji sadowniczej; dominują tu sady śliwkowe. W 2011 r. co piąta polska śliwka pochodziła z Szydłowa. W Szydłowie corocznie odbywają się imprezy zatytułowane:„Święto Śliwki”.
Źródła wykorzystane do stworzenia niniejszego wpisu:
- H. Samsonowicz, Początki samorządowego Szydłowa, w: Szydłów przez stulecia – Monografia gminy Szydłów, pod redakcją Cezarego Jastrzębskiego, Szydłów 2012,
- F. Kiryk, Szydłów w późnym średniowieczu, w: Szydłów przez stulecia – Monografia gminy Szydłów, pod redakcją Cezarego Jastrzębskiego, Szydłów 2012,
- W. Majkowski, Starostwo i starostowie szydłowscy w XVI – XVIII stuleciu, w: Szydłów przez stulecia – Monografia gminy Szydłów, pod redakcją Cezarego Jastrzębskiego, Szydłów 2012,
- C. Jastrzębski, Szydłów w dobie rozbiorowej, w: Szydłów przez stulecia – Monografia gminy Szydłów, pod redakcją Cezarego Jastrzębskiego, Szydłów 2012,
- http://www.szydlow.pl/– stan na 4 października 2015 r.,
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Szydłów_(województwo_świętokrzyskie) – stan na 4 października 2015 r.
