Murowany zamek w Nowym Sączu wzniesiono w latach 1350-1360 z fundacji króla Kazimierza Wielkiego. Stanowił on element wzmacniający system obronny miasta, choć z dozą autonomii, bo oddzielała go od niego fosa i prawdopodobnie mur z bramą. Zamek posadowiono w północno-zachodnim narożniku ufortyfikowanego średniowiecznego Nowego Sącza, w widłach Dunajca i Kamienicy. Warownia składała się z wieży, dwóch baszt narożnych, obiektu mieszkalnego oraz przedzamcza. Stanowiła siedzibę kasztelana, a potem starosty.
W XVI i na początku XVII wieku zamek przynajmniej dwukrotnie ulegał pożarom, lecz niezwłocznie po tych wydarzeniach był odnawiany i odbudowywany.
W wyniku prac prowadzonych około 1616 r. założenie uzyskało formę renesansową. W tamtym czasie główny gmach zamkowy obejmował niemal czterdzieści komnat, których większość posiadała kamienne portale i kamienne ościeża wokół okien i drzwi.
Twierdza uległa istotnym zniszczeniom podczas potopu szwedzkiego oraz w trakcie konfederacji barskiej. Po I rozbiorze władze austriackie przejęły zamek z przeznaczeniem do wykorzystania jako biura policji, a potem także na koszary, magazyny wojskowe i więzienie.
W 1813 r. na skutek powodzi osunęło się zachodnie skrzydło zamku. Na początku XX stulecia oraz w okresie międzywojennym prowadzono odbudowę warowni. W 1938 r. otwarto tu Muzeum Ziemi Sądeckiej.
W trakcie II wojny światowej niemieckie władze wojskowe w budynkach zamkowych urządziły magazyny i składy amunicji. W 1945 r. polscy partyzanci spowodowali eksplozję, która istotnie zniszczyła obiekt. W okresie powojennym zachowane ruiny były stopniowo zabezpieczane. W ostatnim czasie władze Nowego Sącza rozważają podjęcie decyzji o odbudowie zamku.
Jak dojechać:
Zamek położony jest w Nowym Sączu, w województwie małopolskim.
Dane adresowe:
Plac Zamkowy
33-300 Nowy Sącz
Współrzędne GPS: 49°37′44″N 20°41′21″E
Zwiedzanie:
Wstęp wolny, teren zamku można zwiedzać bez ograniczeń.
Źródła wykorzystane do przygotowania wpisu:
- L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon Zamków w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2012,
- A. Wagner, Murowane budowle obronne w Polsce, Wydawnictwo Bellona, t. II, Warszawa 2019,
- B. Krasnowolski, Leksykon zabytków architektury Małopolski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2013,
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_Kr%C3%B3lewski_w_Nowym_S%C4%85czu – dostęp 22 marca 2020 r.
